. این بیماری از عفونت میکروبی یا ویروسی ناشی میشود. علائم مننژیت ویروسی خفیف است اما مننژیت میکروبی ممکن است موجب مرگ شود. مننژیت میکروبی در کودکان زیر 5 سال بیش از همه شایع است، هرچند در هر سنی ممکن است رخ دهد. این بیماری معمولاً به صورت موارد انفرادی (غیر همهگیر) رخ میدهد. مننژیت ویروسی معمولاً به صورت همهگیر در ماههای زمستان رخ میدهد و در کودکان بالای 5 سال شایعتر است.
سه لایه از غشاهای حفاظتی که مننژ نامیده میشوند، مغز و طناب نخاعی را میپوشانند. مننژیت از عفونت ویروسی یا میکروبی مننژها ناشی میشود.
علت
مننژیت میکروبی در کودکان غالباً از باکتری نیسریا مننژیتیدیس (2) ناشی میشود و مننژیت مننگوکوکی (3) نامیده میشود. باکتریهای نیسریا معمولاً در بینی و حلق حضور دارند و معمولاً موجب آثار نامطلوبی نمیشوند. اینکه چرا در بعضی از کودکان موجب مننژیت میشوند معلوم نیست. قبلاً یک علت شایع دیگر برای مننژیت آلودگی به باکتری هموفیلوس انفلوانز (4) بود اما از زمانی که برنامههای منظم ایمنسازی اطفال انجام میشود شیوع آن کمتر شده است.
ویروسهای مختلفی میتوانند موجب مننژیت شوند، از جمله این ویروسها میتوان ویروسهای ایجاد کننده آنفلوانزا، آبله مرغان، مونونوکلئوز عفونی و ایدز را نام برد. در این مورد نیز مانند مننژیت میکروبی، معلوم نیست که چه چیزی باعث میشود که این ویروسها بر مننژها اثر بگذارند و موجب مننژیت شوند.
علائم بیماری
علائم مننژیت میکروبی و ویروسی در مراحل اولیه مشابه است؛ اما علائم نوع میکروبی معمولاً شدیدتر است و سریعتر بروز میکند (معمولاً ظرف چند ساعت). در شیرخواران علائم اولیه معمولاً نامحسوس است و ممکن است شامل این موارد باشد:
- خوابآلودگی غیر عادی
- تب
- استفراغ
- اکراه در خوردن
- گریه بیشتر و بیتابی
در کودکان سنین بالاتر، علائم ممکن است شامل همه موارد فوق و نیز موارد ذیل باشد:
- دوست نداشتن نورهای درخشان و صداهای بلند
- خشکی عضلات، خصوصاً عضلات گردن
در مننژیت میکروبی کودکان همه سنین، ممکن است به دنبال علائم اولیه، خواب آلودگی فزاینده و گاهی بیهوشی یا تشنج بروز کند. بعضی از کودکان مبتلا به مننژیت دچار جوشهای مشخصی میشوند که از نقطههای مسطح صورتی یا ارغوانی رنگ تشکیل میشود که با فشار دادن ناپدید نمیشوند.
مراجعه به پزشک
اگر کودک به طور غیر عادی خوابآلوده است یا دو علامت از علائم فوق را دارد، باید فوراً مورد معاینه پزشک قرار گیرد یا به نزدیکترین بیمارستان برده شود. کودک در بیمارستان بستری میشود و ممکن است عمل معروف به «کشیدن آب کمر» انجام گیرد. با این آزمایش میتوان از تشخیص مننژیت ویروسی یا میکروبی مطمئن شد و گاهی نیز امکان شناسایی دقیق ارگانیسم خاصی را که موجب بیماری شده است فراهم میکند. ممکن است آزمایش کشت خون نیز برای شناسایی میکروبها انجام شود.
پیشگیری از مننژیت
واکسیناسیون در قبال میکروب هموفیلوس آنفلوآنزا مصونیت ایجاد میکند. در موارد همهگیری محلی مننژیت مننگوکوکی، میتوان از یک نوع آن با واکسیناسیون به طور کوتاه مدت پیشگیری کرد. تنها راه باقیمانده برای پیشگیری از گسترش مننژیت میکروبی دادن آنتیبیوتیک به افرادی است که با کودک مبتلا به آن تماس نزدیک دارند.
درمان
یک دوره آنتیبیوتیک با دوز بالا بلافاصله آغاز خواهد شد، حتی قبل از دریافت نتایج آزمایش.
اگر آزمایشها مننژیت ویروسی را تایید کند، میتوان مصرف آنتیبیوتیک را قطع کرد. در این صورت هیچ نوع درمانی جز مسکن لازم نیست و عفونت معمولاً ظرف 5 تا 14 روز بسته به نوع ویروس خاص مربوطه، از بین میرود.
اگر مننژیت میکروبی تأیید شود، مصرف آنتیبیوتیک ادامه مییابد (در صورت لزوم تغییر داده میشود تا تناسب بیشتری با نوع خاص میکروب شناسایی شده داشته باشد). ممکن است به کودک داروهای تزریقی داده شود و اگر تشنج داشته باشد، ممکن است داروهای ضد تشنج تجویز شود. درمان با آنتیبیوتیک ممکن است تا 10 روز ادامه یابد.
چشمانداز
مننژیت ویروسی ندرتاً عوارض بعدی دارد. درمان سریع با آنتیبیوتیک در مراحل اولیه مننژیت میکروبی معمولاً منجر به بهبودی کامل میشود. اندکی از کودکان ممکن است دچار آسیب مغزی شوند که منجر به ناشنوایی، تشنج، یا اختلالات یادگیری میشود، خصوصاً اگر در درمان تأخیر شود. ندرتاً، بیماری کشنده است، حتی اگر درمان سریع صورت گیرد.
-------------------------------
1- Meningitis
2- Neisseria Meningitidis
3- Meningococcal Meningitis
4- Haemophilus Influenzae